Wstęp
Na początku należy wspomnieć, że niniejszy artykuł jest trzecim z serii artykułów (oraz materiałów wideo) dotyczących postępowania cywilnego w ramach kursu (szkolenia) z tej gałęzi prawa. Zapraszamy też na nasz kanał YouTube ,,Prawo dla Ciebie” i zachęcamy do zostawienia subskrypcji. Pełny dostęp do kursu z podstaw postępowania cywilnego można wykupić tutaj: www.prawodlaciebie.elms.pl
Na gruncie tego artykułu omówione zostaną natomiast podstawowe kwestie związane ze stronami postępowania, interwencjami oraz rolą pełnomocników w polskiej procedurze cywilnej.
Zdolność sądowa i procesowa
Aby przejść do problematyki związanej ze stronami postępowania, należy wyjaśnić najpierw to, czym jest zdolność sądowa oraz procesowa stron. Zgodnie z art. 64 Kodeksu cywilnego[1], zdolność sądowa polega na tym, że każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona. Osobą fizyczną jest każdy człowiek, bez względu na jego wiek, płeć czy stan zdrowia fizycznego lub psychicznego, natomiast osobami prawnymi są np. spółki kapitałowe, spółdzielnie, fundacje oraz wiele innych. Zdolność sądową mają także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Istotą zdolności sądowej jest przymiot pozwalający na przeprowadzenie z jej udziałem ważnego postępowania sądowego. Zdolność sądowa jest zatem bezwzględną przesłanką procesową. Jej brak stanowi przeszkodę procesową, którą sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy[2].
Czym innym jest natomiast zdolność procesowa. Zdolność do czynności procesowych mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (czyli osoby, które osiągnęły pełnoletniość – ukończyły 18 lat lub uzyskały ją przez zawarcie małżeństwa i nie są ubezwłasnowolnione), osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Innymi słowy, zdolność procesowa to zdolność podmiotów procesu sądowego do podejmowania czynności procesowych, takich jak np. wytaczanie powództwa i zaskarżanie orzeczeń sądowych, składanie wszelkiego rodzaju oświadczeń i wniosków. Warto rozważyć także jak zdolność do czynności procesowych w stosunku do osób fizycznych, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych (osoby ubezwłasnowolnione częściowo albo w wieku od 13 do 18 lat) oraz osoby bez zdolności do czynności prawnych (poniżej 13 roku życia albo ubezwłasnowolnione całkowicie). Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie.
Natomiast osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego – taka osoba ma obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności procesowej. Tego rozwiązania nie stosuje się jednak, gdy stwierdzenie umocowania przez sąd jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną, a także gdy czynność procesowa jest dokonywana za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w przypadku gdy przepis szczególny przewiduje, że czynności można dokonać wyłącznie za pośrednictwem tego systemu.
Oddzielne uregulowania odnoszą się także do zdolności procesowej osób prawnych. Osoby prawne dokonują czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu. PRZYKŁAD – W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może to być np. prezes zarządu i członek zarządu, w zależności od postanowień zawartych w umowie spółki. Organy te także muszą wykazać swoje umocowanie do podejmowania odpowiednich czynności. Za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. Natomiast za inne niż Skarb Państwa państwowe osoby prawne, osoby z udziałem Skarbu Państwa i osoby prawne z udziałem państwowych osób prawnych czynności procesowe może podejmować Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej[3].
Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, to wówczas sąd wyznacza w tym celu odpowiedni termin. Trzeba też wskazać, że sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. Stanowi to swoisty wyjątek od zasady, że strona w postępowaniu musi posiadać zdolność sądową. Wreszcie, według art. 71 kpc, jeśli braków takich nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, to sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.
Strony postępowania i kurator
Wobec tego, należy przejść do tego, kto w istocie w postępowaniu cywilnym może być stroną postępowania. W zależności od trybu, w jakim toczy się dana sprawa (procesowy albo nieprocesowy), stronami mogą być np. powód i pozwany, a także wnioskodawca oraz uczestnicy. Oprócz nich, występuje także oczywiście skład sędziowski, a także może występować prokurator, inne podmioty, które omówiliśmy wcześniej, a brać udział w sprawie może także np. kurator, współuczestnicy procesowi, interwenienci oraz inne osoby, które omówimy na gruncie tego rozdziału.
Jeśli chodzi o kuratora w procesie sądowym, to sąd orzekający, na wniosek strony przeciwnej, ustanawia kuratora:
- dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego,
- dla strony będącej osobą prawną, gdy w jej organie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację, albo
- dla strony będącej jednostką organizacyjną, gdy brak jest osób uprawnionych do jej reprezentowania.
Czynności takiej może dokonać także referendarz sądowy. Kurator ten może zostać ustanowiony dla podmiotów wyposażonych w zdolność sądową. Strona (osoba fizyczna) nie ma przedstawiciela ustawowego w rozumieniu art. 69 kpc nie tylko wtedy, gdy przedstawiciel taki nie istnieje, ale również w sytuacji gdy przedstawiciel z przyczyn faktycznych (np. długotrwałej choroby, wyjazdu za granicę) lub prawnych nie może działać za stronę. Odmowę ustanowienia kuratora może uzasadniać np. oczywista bezskuteczność zamierzonej czynności[4]. Wniosek o ustanowienie kuratora może zostać zgłoszony w odrębnym piśmie procesowym albo w piśmie wnioskującym o dokonanie czynności procesowej (np. o zabezpieczenie). Tak ustanowiony kurator jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą. Oprócz tego, warto także pamiętać, że sąd niezwłocznie zawiadamia właściwy sąd rejestrowy o ustanowieniu kuratora dla strony wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego.
Według zaś wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2021 roku: ,,Jakkolwiek sąd orzekający władny jest na wniosek strony przeciwnej samodzielnie ustanowić kuratora dla osoby pozbawionej zdolności procesowej i niemającej przedstawiciela ustawowego, jednak ze względu na wagę postępowania o rozwiązanie przysposobienia z punktu widzenia sytuacji prawnej przysposobionego, postępowanie to powinno toczyć się z udziałem osoby powołanej do sprawowania pieczy nad dzieckiem zgodnie z przepisami prawa materialnego, w sposób umożliwiający pełną ochronę jego interesów. Ustanowienie kuratora przez sąd na podstawie art. 69 k.p.c. ma charakter wyjątkowy, a w związku z tym w odniesieniu do osób fizycznych, w szczególności zaś w sprawach dotyczących praw stanu, należy w pierwszej kolejności dążyć do ustanowienia prawidłowego przedstawiciela ustawowego przez sąd opiekuńczy i przeprowadzenia postępowania z jego udziałem”[5].
Można w tym momencie wspomnieć, że nieco inną instytucją jest natomiast kurator sądowy, który bierze udział często np. w postępowaniach z zakresu prawa rodzinnego. Kurator sądowy jest funkcjonariuszem publicznym pełniącym określone zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu[6]. Może on odpowiadać np. za prawidłowy przebieg kontaktów jednego rodzica z dzieckiem w trakcie spotkań wyznaczonych w wyroku rozwodowym.
Współuczestnictwo procesowe
Po stronie pozwanego oraz powoda nie musi w praktyce występować tylko jedna osoba. Wówczas mówimy o tzw. współuczestnictwie w sporze, które to może mieć charakter materialny albo formalny. Kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią:
- prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne),
- roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna, jako też dla wszystkich wspólnie (współuczestnictwo formalne).
Jeśli chodzi o współuczestnictwo materialne, to w przypadku tego współuczestnictwa oba te elementy występują łącznie, tj. prawo lub obowiązek jest wspólny i jednocześnie występuje ta sama podstawa faktyczna i prawna (podwójnie materialny charakter) – jest to np. współuczestnictwo współwłaścicieli w procesie dotyczącym przedmiotu współwłasności. Natomiast jako przykład współuczestnictwa formalnego po stronie czynnej można wskazać powództwo kilku klientów dewelopera o odszkodowania wynikające z poszczególnych umów o wybudowanie lokali mieszkalnych[7].
Oprócz tego, w praktyce może wystąpić także tzw. współuczestnictwo konieczne – polega ono na tym, że przeciwko kilku osobom sprawa może toczyć się tylko łącznie. Może ono występować nie tylko po stronie pozwanych, ale także powodów. Wówczas powództwo może być skutecznie wniesione tylko przeciwko wszystkim pozwanym lub tylko przez wszystkich powodów. Dobrym przykładem jest tu powództwo o unieważnienie małżeństwa bigamicznego wniesione przez prokuratora – oczywistym jest, że pozwani muszą być oboje małżonkowie[8].
Do współuczestnictwa w sporze stosuje się zasadę samodzielności działania. Oznacza to, że każdy współuczestnik działa w imieniu własnym. Każdy ze współuczestników sporu ma również prawo samodzielnie popierać sprawę, a na posiedzenie sądowe wzywa się wszystkich tych współuczestników, co do których sprawa nie jest zakończona. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników (mowa tutaj o tzw. współuczestnictwie jednolitnym), to czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne także wobec niedziałających. Do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba jednak zgody wszystkich współuczestników.
Interwencja główna i uboczna. Przypozwanie
Warto wskazać także na to, na czym polega interwencja oraz przypozwanie. Interwencja dzieli się zasadniczo na dwa rodzaje – na interwencję główną i uboczną. Interwencja główna polega na tym, że osoba, ktora występuje z roszczeniem o rzecz lub prawo, o które sprawa toczy się pomiędzy innymi osobami, może aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wytoczyć powództwo o tę rzecz lub prawo przeciwko obu stronom przed sąd, w którym toczy się sprawa. Konieczne może być wówczas złożenie tzw. powództwa interwencyjnego.
Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2017 roku: ,,Powództwo interwencyjne wytacza się przeciwko obu stronom procesu pierwotnego (podstawowego). Każdy z obu pozwanych (stron procesu podstawowego) zachowuje jednak samodzielność w postępowaniu rozpoznawczym, mimo objęcia ich jedynym pozwem, każdy z nich może przedsięwziąć samodzielny sposób obrony przed roszczeniem interwenienta głównego. Podkreśla się, że skoro niezbędność występowania pozwanych w pozwie interwencyjnym wynika już z treści art. 75 k.p.c. (z istoty instytucji interwencji głównej), to chodzi tu o przypadek szczególnego współuczestnictwa podmiotów pozwanych (uczestników podstawowego procesu) z mocy prawa”[9].
Aby zobrazować interwencję główną, można wskazać na następujący przykład: X i Y zawarli umowę sprzedaży komputera. X zapłacił odpowiednią cenę, ale nie otrzymał komputera zgodnie z terminem umowy. Wobec tego X wniósł do sądu odpowiedni pozew o wydanie sprzętu przeciwko Y, jednak o samej sprawie dowiedziała się także osoba Z, do której należy komputer (jest jego właścicielem) i przebywał on u osoby Y tylko na przechowaniu. Osoba Z może zatem wystąpić w tej sprawie jako interwenient główny i pozwać osoby X i Y o wydanie komputera.
Czym innym jest natomiast interwencja uboczna. Polega na tym, że osoba, która ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony. Przykładem jest sytuacja, gdy Tomek pożyczył od Andrzeja 1000 zł, a umowę pożyczki poręczyła Anna. Jako, że Tomek nie spłacił pożyczki, Andrzej wniósł sprawę do sądu. W tym przypadku osoba trzecia ma interes prawny w wygranej jednej ze stron i chce jej pomóc uzyskać korzystny wyrok, zatem jeśli Anna (poręczyciel) ma w tym interes, to może wstąpić do sprawy jako interwenient uboczny i działać na rzecz Tomka, tak aby nie musieć spłacać za niego jego długu w razie niekorzystnego wyroku.
Interwenient uboczny jest uprawniony do wszelkich czynności procesowych dopuszczalnych według stanu sprawy[10]. Nie mogą one jednak pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił. Jako osoba trzecia nigdy nie może w drodze czynności procesowych rozporządzać (dysponować) przedmiotem procesu (np. zmieniać lub kumulować roszczeń procesowych, cofać pozwu) ani też dokonywać czynności procesowych, które powodują skutki materialnoprawne (np. zrzekać się roszczenia, zawierać ugody)[11]. Za zgodą stron interwenient uboczny może jednak wejść na miejsce strony, do której przystąpił.
W praktyce wygląda to tak, że interwenient uboczny składa oświadczenie o wstąpieniu do sprawy w piśmie procesowym, w którym wskazuje, jaki ma interes prawny we wstąpieniu i do której ze stron przystępuje. Pismo to doręcza się stronom. Interwenient uboczny może ze wstąpieniem do sprawy połączyć dokonanie innej czynności procesowej. Wobec takiego oświadczenia możliwe jest jednak złożenie tzw. opozycji. Zgodnie z art. 78 § 1 kpc, każda ze stron może zgłosić opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia jej pisma zawierającego oświadczenie o wstąpieniu, jednak nie później niż przy rozpoczęciu najbliższego posiedzenia z jej udziałem. Sąd oddali opozycję, jeżeli interwenient uboczny uprawdopodobni, że ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy. Jeśli zaś opozycja zostanie oddalona albo nie zostanie złożona, to interwenientowi ubocznemu należy od chwili jego wstąpienia do sprawy doręczać, tak jak stronie, zawiadomienia o terminach i posiedzeniach sądowych, jako też orzeczenia sądu.
Ponadto, interwenient uboczny nie może w stosunku do strony, do której przystąpił, podnieść zarzutu, że sprawa została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie, chyba że stan sprawy w chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu korzystanie ze środków obrony albo że strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane.
Kolejnym z omawianych jest tzw. przypozwanie. Polega ono na tym, iż strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału. Innymi słowy, przypozwanie to zawiadomienie osoby trzeciej o toczącym się procesie i wezwanie jej do udziału. Dokonanie przypozwania zależy od woli strony. W pewnych wypadkach jednak przepisy prawa mogą nakładać na strony określonych stosunków prawnych obowiązek przypozwania – np. art. 573, 665, 884 KC[12].
Jednym z przykładów dotyczy zakresu odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego za wady prawne sprzedawanej rzeczy. Według bowiem art. 573 Kodeksu cywilnego[13] kupujący przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do udziału w sprawie. Odbywa się to właśnie za pomocą instytucji przypozwania. W tym celu strona wnosi do sądu pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy. Pismo to doręcza się niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do strony jako interwenient uboczny.
Pełnomocnicy procesowi
Ostatnim aspektem rozpatrywanym na gruncie tego rozdziału są pełnomocnicy procesowi oraz ich rola w postępowaniu cywilnym. Zasadą jest bowiem, że strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Wobec tego, bardzo często zwłaszcza osoby fizyczne udają się po pomoc prawną do osób takich jak adwokaci i radcowie prawni po poradę oraz celem reprezentowania ich w postępowaniu sądowym.
Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, w sprawach własności intelektualnej także rzecznik patentowy, a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
Natomiast pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może także udzielić pełnomocnictwa procesowego – w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot. Oddzielne uregulowania dotyczące pełnomocników związane np. ustaleniem pochodzenia dziecka, prowadzeniem gospodarstwa rolnego czy też ochroną praw konsumentów zawarte są na gruncie art. 87 kpc.
W niektórych sprawach występuje także tzw. przymus adwokacko-radcowski. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, a w sprawach własności intelektualnej także przez rzeczników patentowych. Nie dotyczy to jednak spraw o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych. W postępowaniu w sprawach własności intelektualnej obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych, chyba że wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych. Sąd może zwolnić od tego obowiązku, jeżeli okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie uzasadniają obowiązkowego zastępstwa.
Nadto, w praktyce występują także różnego rodzaju pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo może być albo procesowe – bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych. Szerzej rodzaje pełnomocnictw omawialiśmy na gruncie naszego kursu z podstaw prawa cywilnego[14]. Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym i może wyglądać w ten sposób, że dana osoba upoważnia np. radcę prawnego albo adwokata do reprezentowania go w danej sprawie sądowej.
Pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej (np. wraz ze złożeniem pozwu w formie załącznika) dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Złożenie dokumentu wykazującego umocowanie lub jego uwierzytelnionego odpisu nie jest wymagane, jeżeli stwierdzenie przez sąd umocowania jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną. W toku sprawy pełnomocnictwo może być także udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.
Jeśli chodzi zaś o zakres pełnomocnictwa procesowego, to obejmuje ono z samego prawa umocowanie do:
- wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy,
- wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji,
- udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu,
- zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie,
- odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Pełnomocnictwo procesowe można kształtować w granicach szerszych, niż określone w art. 91 kpc, np. poprzez umocowanie pełnomocnika dodatkowo do zawarcia określonych umów procesowych, m.in. umowy prorogacyjnej lub zapisu na sąd polubowny[15]. Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może jednak niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika. W razie nieporozumień oraz innych sytuacji, móże dojść także do wypowiedzenia pełnomocnictwa[16]. Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników – z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. Według zaś art. 94 § 2 kpc, adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych. Natomiast w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa – jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.
[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).
[2] A. Partyk [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępownie procesowe. Komentarz aktualizowany, (red.) O. M. Piaskowska, LEX/el. 2021, art. 64.
[3] Art. 67 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego.
[4] G. Misiurek [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, (red.) T. Wiśniewski, Warszawa 2021, art. 69.
[5] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2021 roku, sygn. akt IV CSKP 216/21, LEX nr 3126264.
[6] https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/kurator-sadowy-zadania-obowiazki-wymagania-jak-zostac,499589.html (dostęp online 13.10.2021).
[7] M. Manowska [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-477(16), Warszawa 2021, art. 72.
[8] https://adwokat-sawinski.pl/blog/wspoluczestnictwo-procesowe/ (dostęp online 13.10.2021).
[9] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2017 roku, sygn. akt I CSK 687/16, LEX nr 2382440.
[10] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 lutego 2020 roku, sygn. akt I ACa 407/19, LEX nr 3030055.
[11] P. Telenga [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-729, (red.) A. Jakubecki, LEX/el. 2019, art. 79.
[12] M. Jędrzejewska, K. Weitz [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, (red.) T. Ereciński, Warszawa 2016, art. 84.
[13] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.).
[14] https://prawodlaciebie.elms.pl/s/kurs-prawo-cywilne.html
[15] K. Knoppek [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, (red.) H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013, art. 91.
[16] S. Gołąb, O pełnomocnikach w procesie cywilnym, Warszawa 1938, s. 11-12.